Sick Leave: માંદગીની રજા પર કંપની નોકરીમાંથી કાઢી શકે? જાણો રજાના નિયમ

Sick Leave: થોડા સમય પહેલા એર ઈન્ડિયા એક્સપ્રેસે તેના અનેક કર્મચારીઓને માંદગીની રજા લેવા બદલ નોકરીમાંથી હકાલપટ્ટી કરવામાં આવી છે. સામાન્ય રીતે કર્મચારીઓને તેમની માંદગી દરમિયાન કેટલીક વિશેષ રજા (Leave) આપવામાં આવે છે. જેને મેડિકલ લીવ અથવા સિક લીવ (Sick Leave) કહેવામાં આવે છે.

આ રજાઓ મેળવવા માટે, કર્મચારીઓને ઘણીવાર ડોક્ટરનું પ્રમાણપત્ર સબમિટ કરવું પડે છે. પરંતુ જો એક કંપનીમાં ઘણા લોકો એક જ સમયે માંદગીની રજા (Sick Leave) લે તો શું? તો શું કંપની તેને નોકરીમાંથી કાઢી શકે? આવો જાણીએ આ મામલે કાયદો શું કહે છે.

કંપની કરાર નક્કી કરે છે નીતિ

ભારતમાં કર્મચારીઓને નોકરીમાંથી હકાલપટ્ટી કરવા માટે કોઈ ધોરણો નક્કી કરવામાં આવ્યા નથી. જ્યારે કંપની કોઈની નિમણૂક કરે છે, ત્યારે તે તેની સાથે કરાર કરે છે. કંપનીએ તેમાં પોતાની કેટલીક શરતો પણ સામેલ કરી છે. જેમાં ઓફીસ કામકાજને લગતા કેટલાક નિયમ છે અને રજાને લગતા કેટલાક નોયમ પણ હોય છે. તેથી તે કંપનીની કેટલીક નૈતિક આચારસંહિતા પણ ધરાવે છે. કંપનીમાં ઘણા કર્મચારીઓ એકસાથે માંદગીની રજા (Sick Leave) લે છે.

અને તેની પાછળનો તેમનો હેતુ કામ કરવાનો નથી. જેથી કંપનીને નુકસાન થાય છે. અને આવી સ્થિતિમાં, જો કંપની ઇચ્છે, તો તે નૈતિક આચાર સંહિતાનું ઉલ્લંઘન કર્યા વિના તે કર્મચારીઓને નોકરીમાંથી બરતરફ કરી શકે છે. જો કે, જો કર્મચારીને લાગે છે કે તેને ખોટી રીતે નોકરીમાંથી કાઢી મૂકવામાં આવ્યો છે, તો તે કંપની વિરુદ્ધ કેસ દાખલ કરી શકે છે.

Sick Leave મામલે એર ઈન્ડિયાએ કર્મચારીઓને છૂટા કર્યા

માંદગીની રજા (Sick Leave) અંગે બરતરફીનો તાજેતરનો કેસ એર ઈન્ડિયાની પેટાકંપની એર ઈન્ડિયા એક્સપ્રેસનો છે. એર ઈન્ડિયા એક્સપ્રેસ એ પોતાના 25 ક્રૂ મેમેબર્સએ એકસાથે માંદગીની રજા (Sick Leave)નો રીપોર્ટ આપ્યોને અને મોબાઈલ બંધ કરી દીધો. એર ઈન્ડિયા એક્સપ્રેસે બીજા જ દિવસે આ તમામ કર્મચારીઓને નોકરીમાંથી છૂટા કરવાની સૂચના આપી.

કંપનીએ કહ્યું છે કે તમામ કર્મચારીઓ એકસાથે માંદગીની રજા (Sick Leave) લે છે તે દર્શાવે છે કે તે પહેલાથી જ નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે દરેક એક સાથે રજા (Leave) લેશે. જ્યારે દરેક વ્યક્તિ એક જ સમયે બીમાર નથી પડી શકતી. કર્મચારીઓને એકસાથે રજા લેવી એ કંપનીની નીતિનું ઉલ્લંઘન છે. આથી કંપનીએ ઈમેલ દ્વારા તમામ કર્મચારીઓને નોકરીમાંથી કાઢી મુક્યા છે.

નોકરી દરમિયાન કેટલી પ્રકારની રજાઓ મળે છે?

સંગઠિત ક્ષેત્રની કંપનીઓમાં ઘણા પ્રકારની રજા હોય છે – સિક, કેઝ્યુઅલ, અર્ન્ડ અને પ્રિવિલેજ વગેરે. આ રજાઓ કર્મચારીને અલગ અલગ કામ પ્રમાણે આપવામાં આવે છે. દરેક પ્રકારની રજા માટે અલગ-અલગ નિયમો હોય છે અને ઓછામાં ઓછા અને વધુમાં વધુ કેટલા પાંદડા લઈ શકાય તે પણ નક્કી કરવામાં આવે છે. જો કેલેન્ડર વર્ષમાં ઉપયોગ ન કરવામાં આવે તો માંદા અને પરચુરણ રજાઓ લપસી જાય છે, પરંતુ મેળવેલી રજા અને વિશેષાધિકાર રજા રોકડીકરણ માટે પાત્ર છે.

કેઝ્યુઅલ રજા | Casual Leave

કેઝ્યુઅલ લીવને ટૂંકમાં CL કહેવામાં આવે છે. ઘણી વખત તમારી રજાનું આયોજન કરવામાં આવતું નથી, અચાનક કોઈ કારણ સર્જાય છે અને તમારે રજા લેવી પડે છે. આ સ્થિતિમાં તમે CL લઈ શકો છો. કંપનીઓ એક મહિનામાં અડધા દિવસથી લઈને વધુમાં વધુ 2 થી 3 દિવસની કેઝ્યુઅલ લીવ (CL) આપે છે.

માંદગી રજા | Sick Leave

તેને માંદગીની રજા અથવા તબીબી રજા કહેવામાં આવે છે. જો તમે બીમાર છો અને કામ કરી શકતા નથી તો તમે આ રજા લઈ શકો છો. કામના દર 7 દિવસ માટે અડધી તબીબી રજા લઈ શકાય છે. તેનનો પગાર મળતો નથી કે ન તો આવતા વર્ષ સુધી લઈ જઈ શકાય છે. જેમ જેમ વર્ષ પસાર થાય તેમ તેમ આ રજાઓ વીતી જાય છે. કંપનીની રજા નીતિ અનુસાર, જો તમે 2 અથવા 3 થી વધુ તબીબી રજાઓ લો છો, તો તમારે તબીબી પ્રમાણપત્ર આપવું પડશે.

ઉપાર્જિત અને વિશેષાધિકાર રજાઓ | Earned and Privilege Leaves

ઘણીવાર લોકોને અર્ન્ડ અને પ્રિવિલેજ લીવ્સ વચ્ચેના તફાવતની ખબર હોતી નથી. જો તમે ફેક્ટરી અથવા સંસ્થામાં કામ કરો છો, તો તમને તમારી ફરજના બદલામાં કમાણી રજા મળે છે. તેથી જ તેને ઉપાર્જિત રજા કહેવામાં આવે છે. કર્મચારીઓ એક વર્ષમાં 18 કમાયેલી રજાઓ મેળવી શકે છે. બીજી તરફ, જો તમે કોઈ દુકાન અથવા સ્થાપનામાં કામ કરો છો અથવા દુકાનો અને સ્થાપના અધિનિયમ હેઠળ સ્થાપિત સંસ્થામાં કામ કરો છો, તો પછી બજાવેલી ફરજોના બદલામાં વિશેષાધિકાર રજાઓ આપવામાં આવે છે. કર્મચારીઓ એક વર્ષમાં 16 PL સુધી મેળવી શકે છે.

ઉપાર્જિત રજા અને વિશેષાધિકાર રજા બંને પૈસામાં રૂપાંતરિત કરી શકાય છે. બાકીની રજાઓ આવતા વર્ષ સુધી આગળ ધપાવવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે કોઈ પણ કંપનીમાં એક વર્ષમાં વધુમાં વધુ 30 રજા રોકડા કરવાનો નિયમ હોય છે. કેટલીક કંપનીઓમાં, લીવ એન્કેશમેન્ટ વર્ષ પૂરું થયા પછી જ કરવામાં આવે છે, જ્યારે કેટલીક કંપનીઓમાં આ રકમ કંપની છોડતી વખતે એકસાથે આપવામાં આવે છે. રજા રોકડ રકમની ગણતરી મૂળભૂત પગાર અને મોંઘવારી ભથ્થાના આધારે કરવામાં આવે છે અને નોકરીમાંથી સમાપ્તિના કિસ્સામાં કોઈ રજા રોકડ રકમ નથી.

પ્રસૂતિ અને પિતૃત્વની રજાઓ | Maternity and Paternity Leaves

ભારતમાં, મહિલા કર્મચારીઓને 12 અઠવાડિયા (84 દિવસ) પ્રસૂતિ રજા આપવાનો નિયમ છે. આ 12 અઠવાડિયામાંથી, ડિલિવરી તારીખ પછી 6 અઠવાડિયાની રજા લઈ શકાય છે. સાથે જ સરકારી નોકરીમાં કામ કરતા પુરૂષ કર્મચારીઓને પણ પિતૃત્વ રજાનો લાભ મળે છે. જોકે ખાનગી ક્ષેત્રમાં આવો કોઈ ફરજિયાત નિયમ નથી, પરંતુ કેટલીક કંપનીઓ તેમના કર્મચારીઓને આ સુવિધા પૂરી પાડે છે. આ રજા 15 દિવસ સુધીની છે જે બાળકના જન્મ પહેલા કે પછી 6 મહિનાની અંદર લઈ શકાય છે.

પગાર વિના રજા | Leave Without Pay 

જો તમારી પાસે કોઈ પણ રજા બાકી નથી, તો તમે પગાર વિના રજાની સુવિધા મેળવી શકો છો. આમાં, તમે રજા પર છો તેટલા દિવસો માટે તમને ચૂકવણી કરવામાં આવતી નથી.

લેટેસ્ટ સમાચાર માટે અહી કલિક કરો

યુ-ટ્યુબ ચેનલમાં શોર્ટ્સ જોવા અહીં કલિક કરો

ગુજરાતના મહત્વના સમાચાર માટે અહીં ક્લિક કરો

રોમાંચક સમાચાર માટે અહીં ક્લિક કરો