બોમ્બે હાઈકોર્ટે ભોપાલ ગેસ દુર્ઘટના પર વેબ સિરીઝના સ્ક્રીનિંગ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો ઇનકાર કર્યો

બોમ્બે હાઈકોર્ટે (Bombay High Court) વેબ સિરીઝ ‘ધ રેલ્વે મેન-ધ અનટોલ્ડ સ્ટોરી ઓફ ભોપાલ 1984’ (web series : The Railway Man-The Untold Story of Bhopal 1984) ના સ્ક્રીનિંગ પર રોક લગાવવાનો ઇનકાર કરતા કહ્યું કે આ ઘટનાની વિગતો પહેલાથી જ સાર્વજનિક રીતે ઉપલબ્ધ છે.

જસ્ટિસ આરિફ ડોક્ટરની વેકેશન બેન્ચે 15 નવેમ્બરના રોજ યુનિયન કાર્બાઈડ ઈન્ડિયાના બે ભૂતપૂર્વ કર્મચારીઓની અરજીઓને ફગાવી દીધી હતી, જેમણે દાવો કર્યો હતો કે વેબ સિરીઝ (web series) દુર્ઘટના તરફ દોરી ગયેલી ઘટનાઓનું નિરૂપણ કરે છે અને તેમની વિરુદ્ધ પૂર્વગ્રહ પેદા કરી શકે છે.

અરજદારોમાંથી એક પ્રોડક્શન મેનેજર તરીકે MIC પ્લાન્ટનો ઈન્ચાર્જ હતો અને બીજો UCILની જંતુનાશક ફેક્ટરીનો ઈન્ચાર્જ હતો. અરજદાર સત્ય પ્રકાશ ચૌધરી અને જે મુકુંદને આ કેસમાં દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યા હતા. બાદમાં તેણે સજા સામે અપીલ દાખલ કરી જે પેન્ડિંગ છે.

દોષિતોએ આ આધાર પર શોના રિલીઝ પર સ્ટે માંગ્યો હતો કે વેબ સિરીઝ તેમની દોષિતતાને પડકારતી કોઈપણ કાનૂની કાર્યવાહીમાં પ્રતિકૂળ પૂર્વગ્રહ કરશે.

જોકે હાઈકોર્ટ આ રજૂઆતથી સહમત ન હતી. તેમાં નોંધ્યું છે કે વેબ સિરીઝ (web series) ના રિલીઝની જાહેરાત નિર્માતાઓ, યશરાજ ફિલ્મ્સ દ્વારા 25 નવેમ્બર, 2022 સુધીમાં કરવામાં આવી હતી.

કોર્ટે વધુમાં નોંધ્યું હતું કે, શ્રેણીના પ્રસારણમાં અસ્વીકરણ હશે કે તે ‘કાલ્પનિક કાર્ય’ છે જે વાસ્તવિક ઘટનાઓથી પ્રેરિત છે.

વેબ સિરિઝ (web series) ના સ્ક્રીનિંગ પર રોક લગાવવાનો ઇનકાર કરતા હાઇકોર્ટે કહ્યું કે, અરજદારો એક મજબૂત અને પ્રથમ દૃષ્ટિએ આકર્ષક કેસ બનાવવામાં નિષ્ફળ ગયા છે, વેબ સિરીઝ (web series) માં બદનક્ષી, અપમાનજનક અથવા બદનક્ષીપૂર્ણ સામગ્રી નથી.

કોર્ટે કહ્યું કે, “ઉક્ત વેબ સિરીઝ (web series) ના પ્રકાશન પર રોક લગાવવા માટેનો સમગ્ર આધાર એ જ છે જે અપીલકર્તાઓની કાનૂની કાર્યવાહીને પ્રતિકૂળ અસર કરી શકે છે. આ ત્રણ કારણોસર પ્રથમ દૃષ્ટિએ અયોગ્ય છે, (1) અરજદાર પહેલેથી જ ભોપાલ ગેસ દુર્ઘટના સંબંધમાં દોષિત ઠરેલ છે. (2) ટ્રાયલ વર્ષ 2010 માં સમાપ્ત થઈ, ટ્રાયલ અને ચુકાદાની સામગ્રી જાહેર ડોમેનમાં ઉપલબ્ધ છે જ અને (૩) YRF માટેના વકીલે ડિસ્ક્લેમર તૈયાર કર્યું છે જે દરેક એપિસોડના પ્રસારણ પહેલા હશે. જે ખાસ કરીને ચેતવણી આપે છે કે ‘આ શ્રેણી વાસ્તવિક ઘટનાઓથી પ્રેરિત કાલ્પનિક કૃતિ છે’. આ જોતાં, મને લાગે છે કે અપીલકર્તાઓએ આ તબક્કે મારી દૃષ્ટિએ, પ્રકાશનને રોકવા માટે જરૂરી અત્યંત ઉચ્ચ કસોટીને સંતોષી નથી.”

અપીલકર્તાઓએ વેબ સિરીઝ તેમના હિત માટે કંઈ પ્રતિકૂળ છે કે કેમ તે જાણવા માટે શ્રેણીની પ્રી-સ્ક્રીનિંગની પણ માંગણી કરી હતી. જો કે, ન્યાયાધીશે આ વિનંતીને પણ સ્વીકારવાનો ઇનકાર કર્યો હતો, કારણ કે વેબ સિરીઝના નિર્માતાઓએ દસ્તાવેજી અથવા સાચા તથ્યોનું વર્ણન કરવાનો દાવો કર્યો નથી.