Ministry of Defence : રવિવારે દેશમાં મોદી સરકાર ફરીવાર સત્તામાં આવી જશે, વડાપ્રધાન પદ માટે નરેન્દ્ર મોદી ત્રીજીવખત શપથ લેશે, મોદી સરકારની સૌથી મજબુત પોલીસીમાં દેશનું સરક્ષણ ખાતું રહેલું છે, ત્યારે હવે ગઠબંધનની નવી સરકારમાં સૈન્ય સુધારા અતિ મહત્વનો રોલ ભજવશે, નવી સરકારમાં દેશના સરક્ષણ મંત્રાલય પાસે કેટલાક મોટા પ્રશ્નો આવીને ઉભા રહશે, જેનો નવા સરક્ષણ મંત્રીએ ઉકેલ શોધવાના રહેશે, આજે અમે તમને આગામી નવીં સરકારને કેવા સવાલોનો સામનો કરવો પડશે તેના વિશે જણાવીશું…..
1 ) સંરક્ષણ મંત્રાલય પર ગઠબંધન પાર્ટીની નજર – Ministry of Defence
Ministry of Defence : એનડીએ ગઠબંધનમાં મોટા પક્ષોની નજર રક્ષા મંત્રી પદ પર છે. જેડીયુએ રક્ષા મંત્રાલય આપવાની માંગ કરી છે. જયારે ભાજપ સંરક્ષણ મંત્રાલય પોતાની પાસે રાખવાના મૂડમાં છે. જેડીયુની દલીલ છે કે અટલ બિહારી વાજપેયી (1998-2004)ની રાષ્ટ્રીય લોકતાંત્રિક ગઠબંધન સરકારમાં સંરક્ષણ પ્રધાનનું પદ સહયોગી સમતા પાર્ટી પાસે હતું, તે સમયે જ્યોર્જ ફર્નાન્ડિસ સંરક્ષણ પ્રધાન બન્યા હતા. હવે જ્યારે ભાજપ એનડીએની મદદથી સરકાર બનાવી રહી છે ત્યારે આ વખતે પણ આ પદ સાથી પક્ષને જ જવું જોઈએ. પરંતુ નવા મંત્રી માટે પડકારો ઓછા થવાના નથી.
૨ ) નવા આર્મી ચીફની નિમણૂક – Ministry of Defence
Ministry of Defence : દેશમાં નવા આર્મી ચીફની નિમણૂક થવાની છે. 26 મેના રોજ સરકારે વર્તમાન આર્મી ચીફ જનરલ મનોજ પાંડેને એક મહિનાનું એક્સટેન્શન આપ્યું હતું. તેમનો કાર્યકાળ 31 મેના રોજ પૂરો થવાનો હતો. પરંતુ હવે તેઓ 30 જૂને નિવૃત્ત થશે. જો કે નવા આર્મી ચીફની નિમણૂકમાં રક્ષા મંત્રીની સીધી ભૂમિકા નથી. પરંતુ નવા વડાની નિમણૂક પ્રક્રિયાના ભાગરૂપે, આર્મી હેડક્વાર્ટર વરિષ્ઠ અધિકારીઓના નામ સાથે તેમની પૃષ્ઠભૂમિ વિશેની માહિતી સંરક્ષણ પ્રધાનને મોકલે છે. જે પછી સંરક્ષણ પ્રધાનએ નામોની ભલામણ કેબિનેટની નિમણૂક સમિતિ (એસીસી)ને કરે છે. ACCમાં વડાપ્રધાન અને ગૃહમંત્રીનો સમાવેશ થાય છે. નવા આર્મી ચીફની નિમણૂક અંગેનો અંતિમ નિર્ણય વડાપ્રધાનની આગેવાની હેઠળની કેબિનેટની નિમણૂક સમિતિ દ્વારા લેવામાં આવે છે. અગાઉ આ નિર્ણય સુરક્ષા પરની કેબિનેટ કમિટીએ લીધો હતો, જેમાં રક્ષા મંત્રી પણ સામેલ હતા.
૩ ) મિલિટરી રિફોર્મ્સનો અમલ કરવો મુશ્કેલ – Ministry of Defence
સૈન્ય સુધારા સરકારના એજન્ડામાં સામેલ છે. ભાજપે તેના મેનીફેસ્ટોમાં પણ આનો સમાવેશ કર્યો હતો. સરકારે થિયેટરાઇઝેશનની પ્રક્રિયા શરૂ કરી છે. આમાં નવા આર્મી ચીફની ભૂમિકા મોટી હશે. આ સૈન્ય સુધારાઓ હેઠળ, સેનાની ત્રણ પાંખો – આર્મી, એરફોર્સ અને નેવીને જોડીને એકીકૃત થિયેટર કમાન્ડ બનાવવામાં આવશે. એક સંકલિત થિયેટર કમાન્ડ બનાવવાની સાથે સરકાર વાઈસ ચીફ ઓફ ડિફેન્સ સ્ટાફ અને ડેપ્યુટી ચીફ ઓફ ડિફેન્સ સ્ટાફની પણ નિમણૂક કરશે. એક સંકલિત થિયેટર કમાન્ડ બનાવવાનું કામ આવતા વર્ષે જૂન 2025 સુધીમાં પૂર્ણ કરવામાં આવશે. સરકારે એક સંકલિત થિયેટર કમાન્ડ બનાવવા માટે જાન્યુઆરી 2020 માં ચીફ ઓફ ડિફેન્સ સ્ટાફની પોસ્ટ પણ બનાવી. કાર્ય સમયસર પૂર્ણ થાય તેની ખાતરી કરવાની જવાબદારી વર્તમાન CDS જનરલ અનિલ ચૌહાણના ખભા પર છે.
Ministry of Defence : આ અંતર્ગત વેસ્ટર્ન થિયેટર કમાન્ડનું હેડક્વાર્ટર જયપુરમાં બનાવી શકાય છે, જ્યાં આર્મીની સાઉથ વેસ્ટર્ન કમાન્ડ આવેલી છે. જ્યારે લખનૌમાં નોર્ધન થિયેટર કમાન્ડ બનાવી શકાય છે. દરિયાઈ જોખમોનો સામનો કરવા માટે, મેરીટાઇમ થિયેટર કમાન્ડ, ભારતીય વાયુસેનાના પ્રયાગરાજ-મુખ્ય મથક સેન્ટ્રલ કમાન્ડ અને તિરુવનંતપુરમ સ્થિત સધર્ન એર કમાન્ડની સાથે કોઈમ્બતુરમાં સ્થિત હોવાની સંભાવના છે. સરકાર ગોવા નજીક કર્ણાટકમાં કારવાર ખાતે મેરીટાઇમ થિયેટર કમાન્ડ બનાવવાની યોજના ધરાવે છે. હાલમાં, આર્મી અને ભારતીય વાયુસેના પાસે સાત-સાત કમાન્ડ છે, જ્યારે નેવી પાસે ત્રણ છે. આ ઉપરાંત, મુખ્ય મથક ઈન્ટિગ્રેટેડ ડિફેન્સ સ્ટાફ (HQ IDS) ઉપરાંત બે ત્રિ-સેવા આદેશો છે – આંદામાન અને નિકોબાર કમાન્ડ અને સ્ટ્રેટેજિક ફોર્સિસ કમાન્ડ (SFC).
આર્મીમાં બ્રિગેડિયર અને એરફોર્સ અને નેવીમાં કોમોડોર રેન્કના સૈન્ય અધિકારીઓને નવી સંકલિત પોસ્ટિંગ પર રિપોર્ટ કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. આ નવી પોસ્ટિંગ્સ મુખ્યત્વે જયપુર (પાકિસ્તાન સેન્ટ્રીક કમાન્ડ), લખનૌ (ચીન સેન્ટ્રીક કમાન્ડ) અને વિશાખાપટ્ટનમ (નેવી સેન્ટ્રીક કમાન્ડ) માટે છે. જ્યારે આર્મીમાં કર્નલ અને તેનાથી નીચેના રેન્કના અધિકારીઓ, ગ્રૂપ કેપ્ટન અને એરફોર્સથી નીચેના રેન્કના અધિકારીઓ, નેવીમાં કેપ્ટન અને તેનાથી નીચેના રેન્કના અધિકારીઓ લગભગ એક વર્ષ પહેલા આ કમાન્ડમાં જોડાવા લાગ્યા છે.
4 ) શસ્ત્રોની આયાત ઘટાડવી પડશે – Ministry of Defence
Ministry of Defence : નવા સંરક્ષણ મંત્રી માટે બીજો મોટો પડકાર એ હશે કે હથિયારોના મામલે ભારતની અન્ય દેશો પર નિર્ભરતા કેવી રીતે ઓછી કરવી. સરકાર આયાત ઘટાડીને નિકાસ વધારવાની યોજના ધરાવે છે. તાજેતરમાં, સ્વીડન સ્થિત સ્ટોકહોમ ઇન્ટરનેશનલ પીસ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ (SIPRI) એ આ વર્ષે 10 માર્ચે તેના અહેવાલમાં કહ્યું હતું કે ભારત વિશ્વમાં સૌથી વધુ હથિયારોની આયાત કરનારા દેશોમાં સામેલ છે. SIPRI વિશ્વભરમાં શસ્ત્રોના વેચાણ પર નજર રાખે છે અને વાર્ષિક અહેવાલ તૈયાર કરે છે. તે કહે છે કે ભારતે 2019-2023 વચ્ચે વિશ્વભરમાંથી 9.8 ટકા શસ્ત્રોની આયાત કરી છે. સાથે જ સરકાર આયાત ઘટાડીને નિકાસ વધારવાનો પ્રયાસ કરશે. ગયા નાણાકીય વર્ષમાં ભારતની સૈન્ય નિકાસ રૂ. 21,083 કરોડ સુધી પહોંચી હતી. તેજસ ફાઇટર એરક્રાફ્ટ, INS અરિહંત પરમાણુ સબમરીન અને બ્રહ્મોસ મિસાઇલ જેવા અદ્યતન શસ્ત્રો અને પ્લેટફોર્મનું ઉત્પાદન કરવા છતાં, ભારત વિશ્વનો સૌથી મોટો શસ્ત્ર આયાતકાર છે.
5 ) ચીનની સરહદ પર 6 લાખ સેના જવાન તૈનાત – Ministry of Defence
Ministry of Defence : નવા રક્ષા મંત્રી માટે પણ ચીન સાથે વ્યવહાર કરવાનો મોટો પડકાર હશે. 15 જૂન, 2020 ના રોજ પૂર્વી લદ્દાખની ગલવાન ખીણમાં ભારત અને ચીન વચ્ચે હિંસક અથડામણ પછી LAC પર સ્થિતિ તંગ બની છે. ચીન સાથે સૈન્ય વાટાઘાટોના 21 રાઉન્ડ હોવા છતાં, પરિસ્થિતિ તંગ છે અને એપ્રિલ 2020 પહેલાની સ્થિતિ પુનઃસ્થાપિત થઈ નથી. ભારતની સરહદ પર સૌથી મોટો ખતરો ચીન અને પાકિસ્તાનથી છે. સેનાના સૂત્રોનું કહેવું છે કે ભારતીય સેનામાં 14 લાખથી વધુ સૈનિકો છે. તેમાંથી અંદાજે 6 લાખ સૈનિકો એકલા ચીનની સરહદ પર તૈનાત છે. અને અંદાજે એટલી જ સંખ્યામાં સૈનિકો પાકિસ્તાન બોર્ડર પર છે. સેનાના સૂત્રોએ જણાવ્યું કે હાલમાં સાત કોર્પ્સ એલએસી પર ચીનનો મુકાબલો કરી રહી છે, જે 14, 18, 33, 4, 3, 1 અને 17 કોર્પ્સ છે. તે જ સમયે, લગભગ 90 હજાર સૈનિકો કાશ્મીર ખીણમાં રાષ્ટ્રીય રાઇફલ્સ સાથે આતંકવાદીઓ સામે લડી રહ્યા છે. એલએસી પર શાંતિ અને સ્થિરતા જાળવવી એ સંરક્ષણ પ્રધાન માટે મોટો પડકાર હશે.
6 ) આત્મનિર્ભર ભારત પહેલને પ્રોત્સાહન – Ministry of Defence
છેલ્લા દાયકામાં, મોદી સરકારે સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં આત્મનિર્ભર ભારતને નોંધપાત્ર રીતે પ્રોત્સાહન આપ્યું છે, જેના કારણે ભારતમાં સંરક્ષણ સાધનોના ઉત્પાદનમાં વધારો થયો છે. તેનાથી સંરક્ષણ ક્ષેત્રને ઘણો ફાયદો થયો છે. સેના પાસે સ્વદેશી હથિયારો આવી રહ્યા છે. ઉપરાંત, એલસીએ તેજસ એરક્રાફ્ટ અને સ્કોર્પિન ક્લાસ સબમરીન જેવા સ્વદેશી પ્રોજેક્ટને પ્રોત્સાહન આપવું પડશે. વિદેશમાં ભારતીય હથિયારોની માંગ વધી રહી છે. બ્રહ્મોસ મિસાઈલ પછી ફિલિપાઈન્સ અને નાઈજીરિયાએ તેજસ અને પ્રચંડ હેલિકોપ્ટર સિવાય લાઇટ યુટિલિટી હેલિકોપ્ટર (LUH) અને એડવાન્સ લાઇટ હેલિકોપ્ટર (ALH) ‘ધ્રુવ’માં રસ દાખવ્યો છે.
ભારત મેક ઈન ઈન્ડિયા કાર્યક્રમ હેઠળ સ્વદેશી શસ્ત્રોનું નવું બજાર ઊભું કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. આ માટે ઘણા દેશોમાં ડિફેન્સ એટેચીની નિમણૂક કરવાની વાત થઈ છે. આ નિમણૂંકો આફ્રિકન દેશો, પોલેન્ડ અને ફિલિપાઈન્સ સહિત ઘણા દેશોમાં થવાની છે. નવા રક્ષા મંત્રી પર આત્મનિર્ભર ભારત પહેલને પ્રોત્સાહન આપવાની મોટી જવાબદારી હશે. જેથી કરીને ભારતની સંરક્ષણ નિકાસ ઝડપથી વધે. તાજેતરમાં જ રાજનાથ સિંહે કહ્યું હતું કે ભારતની સંરક્ષણ નિકાસ છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં ઝડપથી વધી છે, જે 2014માં રૂ. 1,000 કરોડ હતી તે અત્યારે રૂ. 16,000 કરોડ થઈ છે. જે 2028-29 સુધીમાં રૂ. 50,000 કરોડ સુધી પહોંચવાની જરૂર છે.
7 ) આર્મીની અગ્નિપથ ભરતી યોજના મોટો સવાલ – Ministry of Defence
સરકારની રચના પહેલા જ અગ્નિપથ યોજનાને લઈને વિવાદ શરૂ થઈ ગયો છે. NDAના મુખ્ય ઘટક JDU અને LJP રામવિલાસે અગ્નિપથ યોજનાની સમીક્ષાની માંગ કરી છે. બિહારમાં આવતા વર્ષે ચૂંટણી યોજાવાની છે. આ ત્યાં એક મોટો રાજકીય મુદ્દો બની શકે છે. લોકસભા ચૂંટણીમાં પણ વિરોધ પક્ષોએ અગ્નિવીરને લઈને મોટો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો. આ યોજનાના વિરોધમાં ઘણા રાજ્યોમાં યુવાનોએ ભાજપ વિરુદ્ધ મતદાન પણ કર્યું હતું. જો કે, સંરક્ષણ મંત્રાલયે આ યોજનાને લઈને ફીડબેક પ્રોગ્રામ શરૂ કર્યો છે. અગ્નિપથ યોજનાને લઈને સંરક્ષણ મંત્રાલય પાસે કેટલાક સૂચનો આવ્યા છે. નવી સરકાર બન્યા બાદ તેનો અમલ કરવો પડશે.
એકંદરે નવા સંરક્ષણ પ્રધાનનો કાર્યકાળ ઘણો પડકારજનક રહેવાનો છે. જેમાં સુધારા, સ્વદેશી શસ્ત્રોનું ઉત્પાદન અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધોમાં સંતુલન સામેલ હશે. આ મુદ્દાઓ પર નવા સંરક્ષણ પ્રધાન દ્વારા લેવામાં આવેલા નિર્ણયો આગામી વર્ષોમાં ભારતના સંરક્ષણ ક્ષેત્રને નવી ઊંચાઈઓ આપશે.
લેટેસ્ટ સમાચાર માટે અહી કલિક કરો
યુ-ટ્યુબ ચેનલમાં શોર્ટ્સ જોવા અહીં કલિક કરો
ગુજરાતના મહત્વના સમાચાર માટે અહીં ક્લિક કરો
રોમાંચક સમાચાર માટે અહીં ક્લિક કરો
