Iran Israel war effects: હિઝબુલ્લાના ચીફ હસન નસરાલ્લાહ અને હમાસ નેતા ઈસ્માઈલ હનિયાના મોત બાદ ઈરાન દ્વારા મોટો હુમલો કરવામાં આવ્યો છે. ઈઝરાયલના વિદેશ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર ઈરાને 181 બેલેસ્ટિક મિસાઈલ છોડી છે અને તેમાં એક પેલેસ્ટાઈનનું પણ મોત થયું છે.
પાંચ મહિના પહેલા એટલે કે એપ્રિલમાં ઈરાને લગભગ 110 બેલેસ્ટિક મિસાઈલો અને 30 ક્રુઝ મિસાઈલોથી ઈઝરાયેલ પર હુમલો કર્યો હતો. હુમલા બાદ ઈઝરાયેલના વડાપ્રધાન બેન્જામિન નેતન્યાહુએ બદલો લેવાની વાત કરી છે. તેમણે કહ્યું, “ઈરાને મોટી ભૂલ કરી છે અને તેને તેની કિંમત ચૂકવવી પડશે.”
નેતન્યાહૂએ આ વાત કહી તેના એક દિવસ પહેલા 30 સપ્ટેમ્બરે પીએમ મોદીએ નેતન્યાહૂ સાથે વાત કરી હતી અને ટ્વીટ કર્યું હતું કે, આપણી દુનિયામાં આતંકવાદ માટે કોઈ સ્થાન નથી.
આવી સ્થિતિમાં સૌથી મોટો સવાલ એ છે કે જો ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે સીધું યુદ્ધ (Iran Israel war) શરૂ થશે તો તેની ભારત પર શું અસર પડશે? (effect on India between Iran and Israel war)
Iran Israel war effects: સામાન્ય ભારતીયના ખિસ્સા પર અસર
ઈરાન દ્વારા ઈઝરાયેલ પર હુમલા બાદથી મધ્ય પૂર્વમાં સંઘર્ષનો ભય વધી ગયો છે, જેની સીધી અસર તેલની કિંમતો પર જોવા મળી રહી છે. આ અસરને તમે એ હકીકત પરથી પણ સમજી શકો છો કે જ્યારે ઈરાનના મિસાઈલ હુમલાનો ડર હતો ત્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં તેલની કિંમતો લગભગ ત્રણ ટકા વધી ગઈ હતી.
બ્રેન્ટ ક્રૂડ તેલના ભાવ માટે આંતરરાષ્ટ્રીય બેન્ચમાર્ક છે. તે એક ટકાથી વધુ વધીને $74.40 પ્રતિ બેરલ થઈ ગયો છે. મંગળવારે ટ્રેડિંગ દરમિયાન પાંચ ટકાથી વધુનો વધારો નોંધાયો હતો. ગલ્ફ ક્ષેત્ર અને રાતો સમુદ્ર બંને યુદ્ધ ક્ષેત્રમાં આવી રહ્યા છે. જો લડાઈ વધશે તો તેલના ભાવમાં અચાનક ઉછાળો આવશે.
ઈન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ વર્લ્ડ અફેર્સ સાથે સંકળાયેલા સિનિયરનું કહેવું છે કે જો ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે યુદ્ધ (Iran Israel war) શરૂ થશે તો તેની સીધી અસર ભારતના સામાન્ય નાગરિકના ખિસ્સા પર પડશે.
જો યુદ્ધ થશે તો તેની અસર માત્ર ઈરાન સુધી સીમિત નહીં રહે પરંતુ તે અફઘાનિસ્તાન, ઈરાક, સાઉદી અરેબિયા, કતાર અને યુએઈ સુધી પહોંચશે. આ એવા દેશો છે જ્યાંથી ભારત મોટા પાયે તેલની આયાત કરે છે. હુમલાઓના કિસ્સામાં તેલનો પુરવઠો ઓછો અને માંગ વધુ રહેશે, આવી સ્થિતિમાં તેલની કિંમતો વધવા લાગશે જેની સીધી અસર ભારત પર પડશે.
Iran Israel war effects: ભારત માટે રાજદ્વારી પડકાર
ઈરાન અને ઈઝરાયેલ બંને સાથે ભારતના સારા દ્વિપક્ષીય સંબંધો છે. ઈરાન ભારતને તેલ સપ્લાય કરતા ટોચના દેશોમાંનો એક છે. ભારતે તેના પરમાણુ કાર્યક્રમને કારણે લાદવામાં આવેલા આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિબંધો વચ્ચે પણ ઈરાન સાથે સંતુલિત સંબંધો જાળવી રાખ્યા છે.
તાજેતરમાં જ્યારે ઈરાનના રાષ્ટ્રપતિ ઈબ્રાહિમ રાયસીનું હેલિકોપ્ટર દુર્ઘટનામાં મૃત્યુ થયું ત્યારે ભારત સરકારે દેશમાં એક દિવસનો રાષ્ટ્રીય શોક પણ જાહેર કર્યો હતો.
વિદેશ મંત્રાલયે એક સત્તાવાર નિવેદન બહાર પાડીને કહ્યું હતું કે, “ભારતભરમાં શોકના દિવસે તમામ સરકારી ઇમારતો પર રાષ્ટ્રધ્વજ અડધી ઝુકાવવામાં આવશે. આ દિવસે દેશમાં કોઈ સત્તાવાર મનોરંજન કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવશે નહીં.”
બીજી તરફ ભારતે 1948માં અસ્તિત્વમાં આવેલા ઈઝરાયેલ સાથે 1992માં રાજદ્વારી સંબંધો સ્થાપિત કર્યા હતા, પરંતુ છેલ્લા બે દાયકામાં બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધો ઘણા મજબૂત બન્યા છે. ઇઝરાયેલ ભારતને શસ્ત્રો અને ટેકનોલોજીની નિકાસ કરતા ટોચના દેશોમાંનો એક છે.
બંને દેશો વચ્ચે રાજદ્વારી સંતુલન બનાવવું એ ભારત માટે એક પડકાર હશે. જો કે, અત્યાર સુધી અમે આ કામ ખૂબ જ સુંદર રીતે કર્યું છે. છેલ્લાં દસ વર્ષમાં ભારતીય મુત્સદ્દીગીરી એવી રહી છે કે તે ક્યાંય પણ ગાંઠો પડી નથી. આ રીતે બંને દેશો વચ્ચે સંતુલન જાળવવું એ કૂટનીતિ છે, કારણ કે ભારત કોઈને ગુસ્સે કરી શકે તેવી સ્થિત ઊભી કરવા ઇચ્છતુ નથી.
જો ભારત ઈઝરાયેલ તરફ ઝુકાવશે તો ઈરાન સાથેના સંબંધોને અસર થશે અને તે અખાતમાં રહેતા ભારતીયોને વ્યક્તિગત રીતે અસર કરશે.
તાજેતરમાં ઈરાને પોર્ટુગીઝ ધ્વજવાળું કાર્ગો જહાજ કબજે કર્યું હતું, જેમાં 17 ભારતીયો સવાર હતા. આ મામલે વિદેશ મંત્રી ડૉ. એસ. જયશંકરે દરમિયાનગીરી કરવી પડી, ત્યારબાદ ભારતીયોને મુક્ત કરવામાં આવ્યા. આવી ઘટનાઓને એક સંદેશ તરીકે જોવી જોઈએ કે જો ઈરાન પ્રત્યે કોઈ પક્ષપાત હોય તો તેઓ પ્રતિક્રિયા આપી શકે છે.
ભારતીય પ્રોજેક્ટ્સને લાગી શકે છે બ્રેક
ઈરાનનું ચાબહાર બંદર ભારત માટે વ્યૂહાત્મક દ્રષ્ટિકોણથી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ બંદરની મદદથી ભારતને અફઘાનિસ્તાન અને મધ્ય એશિયા સાથે વેપાર કરવા માટે પાકિસ્તાનમાંથી પસાર થવું પડશે નહીં. બંને દેશોએ 2015માં ચાબહારમાં શાહિદ બેહેશ્તી પોર્ટના વિકાસ માટે હાથ મિલાવ્યા હતા.
જો ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે યુદ્ધ (Iran Israel war) શરૂ થશે તો ઈરાનની પ્રાથમિકતા ચાબહાર જેવા પ્રોજેક્ટમાંથી ઈઝરાયેલ તરફ જશે અને આ કામ અટકી જશે. ચાબહાર એક એવો પ્રોજેક્ટ છે જે પહેલાથી જ મધ્ય પૂર્વની ભૂ-રાજનીતિથી ખૂબ પ્રભાવિત છે, આવી સ્થિતિમાં આ પ્રોજેક્ટ ફરીથી સ્થગિત થઈ જશે.
ભારત મધ્ય પૂર્વમાં ઘણા મોટા પ્રોજેક્ટનો હિસ્સો છે, આવી સ્થિતિમાં જો નવું યુદ્ધ શરૂ થશે તો પ્રોજેક્ટ્સ પરથી ધ્યાન હટશે અને તે સમયસર પૂરા નહીં થાય. આ કોરિડોરનો હેતુ એક વિશાળ પરિવહન નેટવર્ક સ્થાપિત કરવાનો છે. તેની મદદથી ભારતીય માલસામાન ગુજરાતના કંડલાથી UAE, સાઉદી અરેબિયા, ઈઝરાયેલ અને ગ્રીસ થઈને સરળતાથી યુરોપ પહોંચી શકે છે.
આ સિવાય I2U2 જેવા નવા બિઝનેસ ગ્રુપને પણ મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે. આ ગ્રુપમાં ભારત, ઈઝરાયેલ, અમેરિકા અને સંયુક્ત આરબ અમીરાત એક સાથે છે.
યુદ્ધની સ્થિતિમાં ભારત-મધ્ય પૂર્વ-યુરોપ આર્થિક કોરિડોરને સૌથી વધુ નુકસાન થશે કારણ કે તેની સંપૂર્ણ સમયરેખા ખલેલ પહોંચશે.
2023 માં નવી દિલ્હીમાં G20 સમિટ દરમિયાન ભારત-મધ્ય પૂર્વ-યુરોપ આર્થિક કોરિડોર પ્રોજેક્ટ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. ભારત, અમેરિકા, સાઉદી અરેબિયા, સંયુક્ત આરબ અમીરાત તેમજ યુરોપિયન યુનિયન, ઇટાલી, ફ્રાન્સ અને જર્મની તેમાં ભાગ લેશે.
વિદેશી મુદ્રા ભંડાર પર અસર
ભારતમાંથી લોકો કામની શોધમાં મોટા પાયે ગલ્ફ દેશોમાં જાય છે. ભારતીય વિદેશ મંત્રાલયના ડેટા અનુસાર, લગભગ 90 લાખ ભારતીયો સાઉદી અરેબિયા, સંયુક્ત આરબ અમીરાત (UAE), ઓમાન, બહેરીન, કતાર અને કુવૈતમાં રહે છે.
તેમાંથી સૌથી વધુ એટલે કે 35 લાખથી વધુ ભારતીયો સંયુક્ત આરબ અમીરાતમાં રહે છે. તે જ સમયે, લગભગ 25 લાખ ભારતીયો સાઉદી અરેબિયામાં, 9 લાખ કુવૈતમાં, 8 લાખ કતારમાં, લગભગ 6.5 લાખ ઓમાનમાં અને ત્રણ લાખથી વધુ બહેરીનમાં રહે છે.
જો ઈરાનની વાત કરીએ તો આ સંખ્યા 10 હજાર છે અને ઈઝરાયેલમાં 20 હજાર છે. અહીં રહેતા ભારતીયો ભારતને મોટી રકમ મોકલે છે. ભારતીય રૂપિયાની સરખામણીમાં ગલ્ફ દેશોની કરન્સી ઘણી મજબૂત છે. આનો લાભ કામદારોને મળે છે. બહેરીનના એક દિનારની કિંમત 221 રૂપિયાની આસપાસ છે, જ્યારે ભારતીય રૂપિયામાં ઓમાનના એક રિયાલની કિંમત લગભગ 217 છે.
આ સિવાય કતારી રિયાલ, સાઉદી રિયાલ અને UAE રિયાલની કિંમત 22 થી 23 રૂપિયાની આસપાસ છે. ગલ્ફ દેશોમાં રહેતા ભારતીયો ભારતમાં લાખો ડૉલર મોકલે છે, જે ભારતના વિદેશી હૂંડિયામણ ભંડારને મજબૂત બનાવે છે. જો ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે યુદ્ધ (Iran Israel war) શરૂ થશે તો તેની સીધી અસર વિદેશી હૂંડિયામણ ભંડાર પર પડશે.
લેટેસ્ટ સમાચાર માટે અહી કલિક કરો
યુ-ટ્યુબ ચેનલમાં શોર્ટ્સ જોવા અહીં કલિક કરો
ગુજરાતના મહત્વના સમાચાર માટે અહીં ક્લિક કરો
રોમાંચક સમાચાર માટે અહીં ક્લિક કરો
