ધ એર ઈન્ડિયા ‘કનિષ્ક’ના વિસ્ફોટમાં ખાલિસ્તાનનો હાથ

23 જૂન 1985માં બનેલી એક ઘટના જે ભારત કેનેડા વચ્ચેની વર્તમાન પરિસ્થિતિમાં કેનેડામાં વસતા ઈન્ડો-કેનેડિયન હિંદુઓને તે ભયાનક ઘટનાનું પુનરાવર્તન ના થાય તેવો ડર સતાવી રહ્યો છે. તો આખરે શું હતી આ 23 જૂન 1985માં બનેલી ઘટના. ઘટના છે 23 જૂન 1985ની મોડી સાંજની. સમી સાંજે આયર્લેન્ડના દરિયાકાંઠે, બ્રિટિશ રોયલ એરફોર્સના બચાવકર્મીને વિમાનના કાટમાળમાથી એક ઢીંગલી મળી. બચાવકર્મીઓએ શરૂઆતમાં વિચાર્યું કે ઘણા લોકોને બચાવવા શકશે, પરંતુ  તે ટૂંક સમયમાં સમજી ગયા કે વિમાનમાં બેઠેલા તમામ મુસાફરો મૃત છે. તેમની વચ્ચે એક વૃદ્ધ મહિલાનું સાડી પહેરેલું શરીર હતું, જે બે ભાગમાં વિભાજિત હતું અને માત્ર તેના આંતરડાઓ દ્વારા જ જોડાયેલું હતું. 23 જૂન 1985ના દિવસે, એર ઈન્ડિયાની ફ્લાઈટ 182 કેનેડાથી ભારત જઈ રહી હતી તે સમયે મધ્યમાં જ તે તૂટી પડ્યું ગઈ, જેમાં સવાર તમામ 329 સભ્યો મૃત્યુ પામ્યા. તે સામૂહિક હત્યાનું અકલ્પ્ય કૃત્ય હતું, જે ખાલિસ્તાન સંગઠનના શીખ ઉગ્રવાદીઓ દ્વારા ગોઠવવામાં આવ્યું હતું અને 9/11 પહેલાં ઉડ્ડયન આતંકવાદનું સૌથી ઘાતક અને ભયાનક કૃત્ય હતું.

કેટલાંક મહિનાઓ સુધી ઈન્ડો-કેનેડિયન લોકો દ્વારા એક જ વાત કહે પછી આવી છે: “એયર ઈન્ડિયાની ફ્લાઈટ મત લો (Don’t take an Air India flight)” 

કેનેડામાં વસતા શીખોના એક વર્ગમાં ખાલિસ્તાની તરફી ભાવનાની હંમેશા મજબૂત પકડ રહી છે, ભૂતપૂર્વ ભારતીય વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીની હત્યાની પણ કેનેડામાં ઉજવણી કરવામાં આવી હતી.

‘સમ્રાટ કનિષ્ક’ પર બોમ્બ વિસ્ફોટ કેવી રીતે થયો? તે માત્ર ‘ભૂલોની શ્રેણી’ હતી
કેનેડાના મોન્ટ્રીયલથી ઉડાન ભર્યાની 45 મિનિટની અંદર એર ઈન્ડિયા ફ્લાઈટ-182માં વિસ્ફોટ થયો હતો. જૂન 1985 કેનેડામાં ભારતીય ડાયસ્પોરામાં એવી અફવા હતી કે કંઈક મોટું થવાનું છે તેવા સ્પષ્ટ સંકેતો હતા, પરંતુ કોઈએ ધ્યાન આપ્યું નહિ. ભારતીય ગુપ્તચર બ્યુરો સાંભળી શકે તેટલા જોરથી આ કાનાફૂસી આખરે વધી. ત્યારે 1 જૂન 1985ના રોજ કેનેડિયન સત્તાધિકારીઓ અને એર ઈન્ડિયા વહીવટીતંત્ર બંનેને સંદેશ મોકલ્યો, જેમાં તેમને શીખ ઉગ્રવાદીઓ દ્વારા સંભવિત વિમાન હુમલા સામે સુરક્ષા પગલાં લેવાની જાણ કરવામાં આવી, બોમ્બ ધડાકાના દિવસો પહેલા, કેનેડિયન ગુપ્તચરો કે જેઓ આતંકવાદી જૂથ બબ્બર ખાલસા ઇન્ટરનેશનલ (BKI) અથવા “ટાઇગર્સ ઑફ ટ્રુ ફેઇથ”ના સ્થાપક અને નેતા તલવિંદર સિંઘ પરમારની રેકી કરી રહ્યા હતા, તેમણે એક જંગલમાં વિસ્ફોટક પરીક્ષણ સાંભળ્યું પરંતુ તેઓએ તેને “બંદૂકની ગોળી” માનીને તેની અવગણના કરી.
ચેતવણી છતાં હોવા છતાં કેનેડિયન સુરક્ષામાં ઢીલાસ હતી. કેનેડિયન એરપોર્ટ પરથી સ્નિફર ડોગ્સ ગુમ હતા કારણ કે તે બધા વાનકુવરમાં ટ્રેનિંગમાં હતા. ફ્લાઇટના દિવસે ટોરોન્ટોના પીયર્સન એરપોર્ટ પરનું એક્સ-રે સ્ક્રીન તુટી ગયુ. દરમિયાન, ‘મનજીત સિંહ’ નામના વ્યક્તિએ એરલાઇન્સને ફોન કરી પૂછ્યું કે શું તેની ટિકિટ કન્ફર્મ છે, તે વેઇટિંગ લિસ્ટમાં હોવા છતાં તેના સામાનને ધ્યાનમાં લીધા વિના તેને તપાસવામાં આવ્યા અને તેમાં તેના સામાનમાં જ બોઈંગ 747 નામના ‘સમ્રાટ કનિષ્ક’ નામના ફ્લાઈટ 182 પ્લેનમાં બોમ્બ મૂકવામાં આવ્યો હતો.

બોમ્બ વિસ્ફોટના બે અઠવાડિયા પહેલા સમ્રાટ કનિષ્ક

તેને હાથમાં પકડેલા બેગની આસપાસ બીપ કર્યું — પરંતુ સુરક્ષા કર્મચારીઓને સિગ્નલ શોધવા માટે તાલીમ આપવામાં આવી ન હતી, તેથી તેઓએ તેને પસાર થવા દીધો. પછી, મોન્ટ્રીયલના મિરાબેલ એરપોર્ટ પર – પીયર્સનથી ટેક-ઓફ પછીના પ્રથમ સ્ટોપ પર ઘણી શંકાસ્પદ બેગની ઓળખ કરવામાં આવી. જો કે, ખર્ચની વિચારણાઓએ એર ઈન્ડિયાના અધિકારીઓને ફ્લાઇટ 182ને પ્રસ્થાન કરવાની ફોર્સ કરવામાં આવ્યું કેમ કે પ્લેન પહેલેથી જ મોડું હતું, અને એરલાઈન્સે ફી ચૂકવવી પડશે તે વિચારીને વિમાન 329 મુસાફરો સાથે વિસ્ફોટકો ભરેલી સૂટકેસ સાથે  ઉપડી. બોમ્બ પ્લેનમાં રહેલ એક સૂટકેસમાં હતો. મનજીત સિંઘ નામના વ્યક્તિએ એર ઈન્ડિયા ફ્લાઇટ-182માં એક સૂટકેસ ટ્રાન્સફર કરી હતી, માહિતીનુસાર સિંઘ જ્યારે ફ્લાઇટ ટેકઓફ કરે છે ત્યારે તેમાં સવાર નહોતા. 

કેનેડિયન સરકાર દ્વારા 2006માં નિયુક્ત કરવામાં આવેલા જ્હોન મેજર કમિશનના 2010ના અહેવાલમાં આ તમામ ઘાતક ક્ષતિઓને અસ્પષ્ટ વિગતોમાં વર્ણવવામાં આવી છે. 

આ ઘટનાને ભૂલોની શ્રેણીબદ્ધ શ્રેણી ન હતી, પરંતુ તે ગુપ્તચર નિષ્ફળતા ન હતી - સિવાય કે તમે ગુનાહિત બેદરકારી અને મિલીભગતને નિષ્ફળતા તરીકે વર્ણવવામાં આવી છે.

ઈન્ડો-કેનેડિયન હિંદુઓને આપવામાં આવી ધમકી 

ભારત સરકારે જાહેર કરી એડવાયઝરી