Heat Wave: દેશના અનેક રાજ્યો ગરમીની ભઠ્ઠીમાં ઉકળી રહ્યા છે. પંજાબ, હરિયાણા, ચંદીગઢ, દિલ્હી, યુપી, ગુજરાત અને રાજસ્થાનમાં 17 મેથી સતત હીટવેવની સ્થિતિ યથાવત છે. ઉત્તર-પશ્ચિમ અને મધ્ય ભારતમાં, આગામી 4-5 દિવસ માટે મહત્તમ તાપમાન સામાન્ય કરતાં 2-3 ડિગ્રી વધુ રહેવાની ધારણા છે.
હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, સમગ્ર મે-2024 દરમિયાન મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન, મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતમાં 8 થી 11 દિવસ સુધી હીટવેવ (Heat Wave) ની સ્થિતિ રહેશે. સામાન્ય રીતે હીટવેવ મે મહિનામાં માત્ર 2-3 દિવસ જ રહે છે.
હીટવેવ શું છે ? | what is Heat Wave?
IMDના હવામાનશાસ્ત્રીઓ અનુસાર, જ્યારે કોઈ વિસ્તારમાં તાપમાન સામાન્ય કરતા વધારે થઈ જાય છે અને જોરદાર હીટવેવ હોય છે, ત્યારે તેને હીટવેવ ગણવામાં આવે છે. આ ભારે ગરમી સતત બે કે તેથી વધુ દિવસો સુધી રહી શકે છે. હીટવેવ (Heat Wave) માટે નિર્ધારિત તાપમાન દેશ અને સ્થળ પ્રમાણે બદલાઈ શકે છે.
1901 પછી 2024 એ બીજું વર્ષ છે જ્યારે આવી ભયંકર ગરમી પડી રહી છે.
મે અને મધ્ય જૂનમાં ઉનાળો તેની ટોચ પર હોય છે. આ સમયે સૂર્ય વિષુવવૃત્તથી કેન્સરના ઉષ્ણકટિબંધ તરફ આગળ વધે છે, જેના કારણે સમગ્ર દેશમાં ગરમી ઝડપથી વધવા લાગે છે.
ત્રણ દિવસમાં હવામાનની પેટર્ન કેવી રહેશે
હવામાનશાસ્ત્રીઓના જણાવ્યાનુસાર અને IMDએ હાલમાં 24 મે સુધી હીટવેવની આગાહી કરી છે. પંજાબ, હરિયાણા, ચંદીગઢ, દિલ્હી, પશ્ચિમ ઉત્તર પ્રદેશ, પૂર્વ રાજસ્થાન, જમ્મુ, હિમાચલ પ્રદેશ, ઓડિશા, ગુજરાતમાં 24 મે સુધી હીટ વેવ ચાલુ રહેશે. હીટવેવ (Heat Wave) અંગે હવામાન વિભાગનો અંદાજ માત્ર 5 થી 7 દિવસ છે.
IMDએ અનુમાન લગાવ્યું હતું કે આ વખતે મે મહિનામાં દિલ્હી, ઉત્તર પ્રદેશ, રાજસ્થાન, મધ્ય પ્રદેશ, પંજાબ, છત્તીસગઢ, ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, ગોવા, કર્ણાટક, કેરળ, તમિલનાડુ, આંધ્ર પ્રદેશ, તેલંગાણામાં સામાન્ય કરતાં વધુ ગરમીનું મોજું રહેશે.
આનો અર્થ સ્પષ્ટ છે કે આ મહિને (Heat Wave) હીટવેવ પ્રોન-સ્ટેટ (હીટવેવથી સૌથી વધુ પ્રભાવિત રાજ્ય)માં રાહત મળવાની શક્યતાઓ ઘણી ઓછી છે.
અલ નીનોને કારણે આવતા મહિને દેશના મોટાભાગના ભાગોમાં 10 થી 20 દિવસ સુધી ગરમીનું મોજું રહેવાની શક્યતા છે. સામાન્ય રીતે, ગરમીના તરંગો માત્ર 4 થી 8 દિવસ સુધી રહે છે. જો આપણે છત્તીસગઢની વાત કરીએ તો મે 2024માં 2-4 દિવસ સુધી હીટવેવની સંભાવના છે.
કાળઝાળ ગરમીમાંથી ક્યારે રાહત
હવામાનશાસ્ત્રીઓના જણાવ્યાનુસાર હીટવેવ અથવા ગરમીથી રાહત ત્યારે જ મળે છે જ્યારે વરસાદ પડે. દેશમાં જ્યાં પણ ચોમાસાનો પવન ફરે છે ત્યાં હીટવેવ અને ગરમીથી રાહત મળે છે.
જૂનના છેલ્લા અઠવાડિયાથી ગરમી થોડી ઓછી થવા લાગે છે. ચોમાસાના પવનો દેશના એક ભાગમાંથી બીજા ભાગમાં જતા હોવાથી લોકોને ગરમીમાંથી રાહત મળે છે. ઘણી વખત ચોમાસાના ચક્રમાં ફેરફારને કારણે જુલાઈ મહિનામાં પણ આકરી ગરમી પડે છે.
20 જૂનની આસપાસ, ચોમાસાનો પવન મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન, દિલ્હી અથવા નજીકના રાજ્યોમાં પહોંચે છે. ક્યારેક આ ચોમાસાના પવન થોડા દિવસ મોડો પહોંચે છે.
દેશમાં ભયંકર હીટવેવની સૌથી વધુ અસર ક્યાં ?
છેલ્લા બે દિવસથી, હરિયાણા, દિલ્હી, પંજાબ, પશ્ચિમ ઉત્તર પ્રદેશ, રાજસ્થાન, મધ્યપ્રદેશના પશ્ચિમ ભાગ અને ગુજરાતમાં તાપમાન 43 ડિગ્રીથી 47 ડિગ્રી સેલ્સિયસની વચ્ચે છે.
21-મેના રોજ દિલ્હીને અડીને આવેલા નજફગઢમાં 47.8 ડિગ્રી સેલ્સિયસનું રેકોર્ડ તાપમાન નોંધાયું હતું.
તે જ સમયે, છત્તીસગઢ, હિમાચલ પ્રદેશ, ઉત્તરાખંડ અને બિહારના મોટાભાગના વિસ્તારોમાં તાપમાન 40 ડિગ્રીથી 42 ડિગ્રી વચ્ચે નોંધાયું હતું.
બે કારણોથી દેશમાં ભારે હીટવેવ અને તાપમાનમાં ફેરફાર
આ વર્ષે અલ નીનો સક્રિય હોવાની અસર જોવા મળી રહી છે. જેના કારણે પ્રશાંત મહાસાગરની સપાટી પર વહેતા પવન અને પાણીની પેટર્ન બદલાય છે. ભારતમાં હિંદ મહાસાગર અને અરબી સમુદ્રમાંથી આવતા ચોમાસાના પવનો નબળા છે. આના કારણે તીવ્ર દુષ્કાળ અથવા તીવ્ર ગરમી પડે છે. અલ નીનોની અસર અમુક વર્ષોમાં વધુ અને અન્ય વર્ષોમાં ઓછી જોવા મળે છે, પરંતુ દરેક વખતે ચોમાસા પર તેની નકારાત્મક અસર જોવા મળે છે. આ વર્ષે હીટવેવ અને ભારે ગરમીનું એક કારણ આ પણ માનવામાં આવી રહ્યું છે.
બીજું કારણ એ છે કે દક્ષિણ ભારતીય રાજ્યો આંધ્ર પ્રદેશ, કર્ણાટક, કેરળ, તમિલનાડુ અને તેલંગાણા પર વિરોધી ચક્રવાત પ્રણાલી સક્રિય છે. જમીનથી લગભગ ત્રણ કિલોમીટરની ઉંચાઈ પર સક્રિય આ સિસ્ટમ લગભગ 1000 KM થી 2000 KM સુધી વિસ્તરે છે. આ વિરોધી ચક્રવાત ગરમ થાય છે અને વધતી હવાને જમીન તરફ પાછળ ધકેલે છે. જેના કારણે દેશના અનેક રાજ્યોમાં હીટવેવની સ્થિતિ સર્જાઈ છે.
અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે, ગયા વર્ષે અને તે પહેલાં પણ, એપ્રિલ મહિનાથી દેશના કેટલાક ભાગોમાં ગરમીનું મોજું શરૂ થયું હતું. આ વખતે ફરક માત્ર એટલો જ છે કે દેશના વિવિધ રાજ્યોમાં ગયા વર્ષની સરખામણીમાં 3 ગણી વધુ હીટવેવ ચાલી રહી છે.
લેટેસ્ટ સમાચાર માટે અહી કલિક કરો
યુ-ટ્યુબ ચેનલમાં શોર્ટ્સ જોવા અહીં કલિક કરો
ગુજરાતના મહત્વના સમાચાર માટે અહીં ક્લિક કરો
રોમાંચક સમાચાર માટે અહીં ક્લિક કરો
