PMLA (પ્રિવેન્શન ઓફ મની લોન્ડરિંગ એક્ટ) હેઠળ EDની સત્તાઓ વિરુદ્ધ દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીઓ પર સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી હાથ ધરવામાં આવી હતી. આ દરમિયાન કોર્ટે કહ્યું કે, તે આ કેસની સુનાવણી ચાલુ રાખશે. કોર્ટે કહ્યું કે, તેઓ સોલિસિટર જનરલ સાથે સહમત અથવા અસંમત થઈ શકે છે પરંતુ તેમને સુનાવણી શરૂ કરવાની મંજૂરી આપવી જોઈએ. જે અરજીઓ પર કોર્ટ સુનાવણી કરી રહી છે તે મની લોન્ડરિંગના અનેક કેસમાં આરોપીઓ દ્વારા દાખલ કરવામાં આવી છે.
કેન્દ્ર વતી સોલીસીટર જનરલ તુષાર મહેતાએ વાંધો ઉઠાવતા કહ્યું હતું કે, અગાઉ અરજીઓમાં માત્ર 2 જોગવાઈઓની માન્યતાને પડકારવામાં આવી હતી, પરંતુ હવે બીજી ઘણી જોગવાઈઓને પડકારવામાં આવી છે. PMLA હાલમાં દેશ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ કાયદો છે.
કેન્દ્રએ કોર્ટમાં જવાબ દાખલ કરવા સમય માંગ્યો :
કેન્દ્રએ કોર્ટને કહ્યું કે; આ બેંચ સમક્ષ અરજીઓ સૂચિબદ્ધ થયા પછી, આ અરજીઓમાં ઘણા સુધારા કરવામાં આવ્યા હતા, જ્યારે શરૂઆતમાં ફક્ત કલમ 50 અને 63ને જ પડકારવામાં આવ્યો હતો. તેને કોઈ સમસ્યા ન હતી પરંતુ હવે વધુ પાંચ વિભાગોને પડકારવામાં આવ્યા છે. તે કિસ્સામાં, સુનાવણી શરૂ થાય તે પહેલાં તેમને જવાબ દાખલ કરવાની તક આપવી જોઈએ. જો પિટિશન ફાઈલ કર્યા બાદ સુધારો કરવામાં આવશે તો અમારે જવાબ આપવો પડશે.
18 ઓક્ટોબર, 2023 ના રોજ, સુપ્રીમ કોર્ટે એક મોટું પગલું ભર્યું અને કહ્યું કે તે PMLA જોગવાઈઓની સમીક્ષા કરશે. ઉપરાંત, કોર્ટે કેન્દ્રની માંગને ફગાવી દીધી હતી.
સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે PMLA જોગવાઈઓની તપાસ રાષ્ટ્રીય હિતમાં હોઈ શકે છે. કોર્ટે કહ્યું હતું કે PMLA જોગવાઈઓ હેઠળ EDની સત્તા પર સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણય વિરુદ્ધ દાખલ કરાયેલી અરજીઓની સુનાવણી કરવામાં આવશે. સુપ્રીમ કોર્ટની વિશેષ બેન્ચે ‘રાષ્ટ્રીય હિતમાં’ PMLAની કેટલીક જોગવાઈઓની સમીક્ષાને એક મહિના સુધી મુલતવી રાખવાની કેન્દ્રની માંગને ફગાવી દીધી હતી.
સુપ્રીમ કોર્ટે કેન્દ્રની દલીલને ફગાવી :
સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતાએ જણાવ્યું કે રાષ્ટ્રીય હિતમાં, જ્યાં સુધી આંતરરાષ્ટ્રીય વોચડોગ FATF મની લોન્ડરિંગના ગુનાઓને પહોંચી વળવા માટે તેનું મૂલ્યાંકન પૂર્ણ ન કરે ત્યાં સુધી સુનાવણી ઓછામાં ઓછા એક મહિના સુધી થવી જોઈએ નહીં. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે 2022નો નિર્ણય ત્રણ જજોનો હતો, જેના પર રિવ્યુ પિટિશન પેન્ડિંગ છે. આવી સ્થિતિમાં સુપ્રીમ કોર્ટના ત્રણ જજોની આ બેંચ સુનાવણી કરી શકે નહીં. પરંતુ જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલ, જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના અને જસ્ટિસ બેલા એમ ત્રિવેદીની બેન્ચે કેન્દ્રની આ દલીલને ફગાવી દીધી હતી. જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલે કહ્યું કે અમને સુનાવણી હાથ ધરવાથી કોઈ રોકી શકે નહીં. સુનાવણી દરમિયાન અમે નક્કી કરીશું કે અમે સુનાવણી કરી શકીએ કે નહીં.
અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે, સુપ્રીમ કોર્ટમાં વિશેષ બેંચની રચના કરવામાં આવી છે. જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલ, જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના અને જસ્ટિસ બેલા એમ ત્રિવેદીની બેંચ આ કેસની સુનાવણી કરી રહ્યા છે. 27 જુલાઈ, 2022 ના રોજ, પ્રિવેન્શન ઓફ મની લોન્ડરિંગ એક્ટ (PMLA) હેઠળ એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ (ED) દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલી ધરપકડ, જપ્તી અને તપાસની પ્રક્રિયા જાળવી રાખવામાં આવી હતી. સુપ્રીમ કોર્ટે પૂર્વ કેન્દ્રીય પ્રધાન પી ચિદમ્બરમના પુત્ર કાર્તિ ચિદમ્બરમ અને મહારાષ્ટ્ર સરકારના ભૂતપૂર્વ પ્રધાન અનિલ દેશમુખ સહિતની 242 અરજીઓ પર SCનો ચુકાદો આપ્યો હતો.
EDની સત્તા વિરુદ્ધ અરજી દાખલ :
આ નિર્ણય જસ્ટિસ એએમ ખાનવિલકર, જસ્ટિસ દિનેશ મહેશ્વરી અને સીટી રવિ કુમારની બેન્ચે આપ્યો હતો. અરજીઓમાં પ્રિવેન્શન ઓફ મની લોન્ડરિંગ એક્ટ (PMLA)ની જોગવાઈઓને પડકારવામાં આવી હતી. અરજીઓમાં PMLA હેઠળ એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ (ED) ને અપરાધની શોધ, ધરપકડ, જપ્ત, તપાસ અને જપ્ત કરવા માટેની ઉપલબ્ધ સત્તાઓના વ્યાપક અવકાશને પડકારવામાં આવી એમ કહીને કે આ જોગવાઈઓ મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરે છે.
આ કિસ્સામાં, કપિલ સિબ્બલ, અભિષેક મનુ સિંઘવી અને મુકુલ રોહતગી સહિત ઘણા વરિષ્ઠ વકીલોએ તાજેતરના PMLA સુધારાના સંભવિત દુરુપયોગથી સંબંધિત વિવિધ પાસાઓ પર SC સમક્ષ દલીલ કરી હતી.
જામીનની કડક શરતો, ધરપકડના આધારો જાહેર ન કરવા, ECIR (FIR જેવી) નકલ પ્રદાન કર્યા વિના વ્યક્તિઓની ધરપકડ, મની લોન્ડરિંગની વ્યાપક વ્યાખ્યા અને ગુનાની કાર્યવાહી, અને ટ્રાયલમાં પુરાવા તરીકે તપાસ દરમિયાન આરોપી દ્વારા કરવામાં આવેલા નિવેદનોની સ્વીકાર્યતા. કાયદાની અનેક પાસાઓ પર ટીકા થઈ હતી. બીજી તરફ કેન્દ્રએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં જોગવાઈઓનો બચાવ કર્યો હતો. કેન્દ્ર સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટને કહ્યું કે વિજય માલ્યા, નીરવ મોદી અને મેહુલ ચોકસીના 18,000 કરોડ રૂપિયા બેંકોને પરત કરી દેવામાં આવ્યા છે.
કાર્તિ ચિદમ્બરમે આ અંગે રિવ્યુ પિટિશન પણ દાખલ કરી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે 24 ઓગસ્ટ, 2022ના રોજ ખુલ્લી અદાલતમાં તેની સુનાવણી કરવા સંમતિ આપી હતી, પરંતુ હજુ સુધી તેની સુનાવણી થઈ નથી.
