Lok Sabha Elections/Code of Conduct: ચૂંટણી પંચ દેશના ‘ચૂંટણી મહાકુંભ’ની તારીખોની જાહેરાત કરી. લોકસભા ચૂંટણીની જાહેરાત થતાની સાથે જ સમગ્ર દેશમાં આદર્શ આચારસંહિતા લાગુ થઈ ગઈ છે. લોકસભાની ચૂંટણી 7 તબક્કામાં યોજાવાની છે ત્યારે આવી જાણીએ કે આખરે આદર્શ આચારસંહિતા શું છે…
આદર્શ આચાર સંહિતા (Code of Conduct) અનુસાર મંત્રીઓ અને અન્ય સરકારી અધિકારીઓ કોઈપણ સ્વરૂપે નાણાકીય અનુદાન જાહેર કરી શકતા નથી. સત્તામાં રહેલા પક્ષની તરફેણમાં મતદારોને પ્રભાવિત કરવાની અસર હોય તેવા કોઈ પ્રોજેક્ટ કે યોજનાની જાહેરાત કરી શકાતી નથી અને પ્રધાનો પ્રચાર હેતુ માટે સત્તાવાર મશીનરીનો ઉપયોગ કરી શકતા નથી. ભારત 18મી લોકસભાની ચૂંટણીની તૈયારી કરી રહ્યું છે, જેનું શેડ્યૂલ આજે જાહેર કરવામાં આવ્યું. અહીં અમને આપને જણાવીશું કે આદર્શ આચારસંહિતા કોને કહેવાય…
આચાર સંહિતા શું છે? | What is Code of Conduct?
ચૂંટણી પંચ દેશમાં મુક્ત અને નિષ્પક્ષ ચૂંટણી કરાવવા માટે કેટલાક નિયમો બનાવે છે. ચૂંટણી પંચના આ નિયમોને આચાર સંહિતા (Code of Conduct) કહેવામાં આવે છે. લોકસભા/વિધાનસભા ચૂંટણી દરમિયાન આ નિયમોનું પાલન કરવાની જવાબદારી સરકાર, નેતાઓ અને રાજકીય પક્ષોની છે.
ચૂંટણીની તારીખની જાહેરાત થતાની સાથે જ આચાર સંહિતા (Code of Conduct) લાગુ થઈ જાય છે. દેશમાં દર 5 વર્ષે લોકસભાની ચૂંટણી યોજાય છે. જુદા જુદા રાજ્યોની વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ અલગ-અલગ સમયે યોજાય છે. ચૂંટણી પંચ દ્વારા ચૂંટણી કાર્યક્રમોની જાહેરાત થતાંની સાથે જ આચારસંહિતા (Code of Conduct) લાગુ થઈ જાય છે. અને ચૂંટણી પ્રક્રિયા પૂર્ણ ન થાય ત્યાં સુધી આચારસંહિતા અમલમાં રહેશે. ચૂંટણીની તારીખ જાહેર થાય ત્યારથી લઈને મતગણતરી સુધી દેશમાં આચારસંહિતા લાગુ રહે છે.
ચૂંટણી આચારસંહિતાના નિયમો | Rules of Election Code of Conduct
ચૂંટણી આચાર સંહિતા લાગુ થયા બાદ ઘણા નિયમો પણ અમલમાં આવે છે. કોઈપણ રાજકીય પક્ષ કે રાજકારણી તેમની અવગણના કરી શકશે નહીં. જાહેર નાણાનો ઉપયોગ કોઈ ચોક્કસ રાજકીય પક્ષ કે નેતાને લાભ થાય તેવા કામ માટે કરવામાં આવશે નહીં, સરકારી વાહન, સરકારી વિમાન કે સરકારી બંગલાનો ચૂંટણી પ્રચાર માટે ઉપયોગ કરવામાં આવશે નહીં. કોઈ સરકારી જાહેરાત, ઉદ્ઘાટન થશે નહીં. અથવા શિલાન્યાસ વગેરે,
કોઈપણ રાજકીય પક્ષ, ઉમેદવાર, રાજકારણી અથવા સમર્થકોએ રેલી કાઢતા પહેલા પોલીસની પરવાનગી લેવાની રહેશે, કોઈપણ ચૂંટણી રેલીમાં ધર્મ કે જાતિના નામે મત માંગવામાં આવશે નહીં. મંત્રીઓ તેમની સત્તાવાર મુલાકાતોને ચૂંટણી પ્રચાર સાથે જોડી શકે નહીં કોઈપણ પક્ષ કે ઉમેદવારના હિત માટે વિમાન, વાહનો સહિત કોઈપણ સરકારી વાહનનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે નહીં.
મંત્રીઓને તેમનું સત્તાવાર વાહન તેમના સત્તાવાર નિવાસસ્થાનથી તેમના કાર્યાલય સુધી સત્તાવાર હેતુ માટે જ મળશે, જો આવી મુસાફરી કોઈપણ ચૂંટણી પ્રચાર કાર્ય અથવા રાજકીય પ્રવૃત્તિ સાથે જોડાયેલી ન હોવી હોઈએ.
Code of Conduct લાગૂ હોય ત્યારે ચૂંટણી સાથે પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ રીતે જોડાયેલા તમામ અધિકારીઓ/અધિકારીઓની બદલી અને પોસ્ટિંગ પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ રહેશે. જો કોઈ અધિકારીની બદલી કે પોસ્ટિંગ જરૂરી ગણાશે તો આયોગની પૂર્વ મંજૂરી લેવામાં આવશે.
‘ઈફ્તાર પાર્ટી’ અથવા અન્ય કોઈ એવી પાર્ટી રાજકીય કાર્યકરોના ઘરે આયોજિત કરી શકાય છે જેનો ખર્ચ સરકારી ભંડોળમાંથી ઉઠાવવામાં આવતો નથી. વ્યક્તિગત ક્ષમતામાં અને વ્યક્તિગત નિવાસસ્થાનમાં આવી પાર્ટીનું આયોજન કરવા માટે સ્વતંત્રતા છે.
ચૂંટણીના સમયગાળા (Code of Conduct) દરમિયાન પ્રિન્ટ અને ઈલેક્ટ્રોનિક મીડિયામાં સરકારી ભંડોળના ખર્ચે પક્ષની સિદ્ધિઓ અંગેની જાહેરાતો અને સરકારી જનસંપર્ક માધ્યમોના દુરુપયોગ પર પ્રતિબંધ મુકવામાં આવે છે.
જાહેર સભા, સરઘસ અને લાઉડસ્પીકરના નિયમો
કોઈપણ જાહેર અથવા ખાનગી જગ્યાએ કોઈપણ સભા અથવા સરઘસનું આયોજન કરવા માટે સંબંધિત પોલીસ અધિકારીઓની પૂર્વ લેખિત પરવાનગી મેળવવામાં આવે છે. તેમજ સવારે 6.00 વાગ્યા પહેલા અને 10.00 વાગ્યા પછી જાહેર સભાઓ યોજી શકાશે નહીં. ઉમેદવારો 48-કલાકના સમયગાળા દરમિયાન જાહેર સભાઓ અને સરઘસો યોજી શકશે નહીં જે મતદાન બંધ કરવા માટે નિર્ધારિત સમય સાથે સમાપ્ત થાય છે. ધારો કે, મતદાનનો દિવસ 15મી જુલાઈ છે અને મતદાનનો સમય સવારે 8થી સાંજના 5.00 વાગ્યાનો છે, તો 13મી જુલાઈએ સાંજે 5.00 વાગ્યે જાહેર સભા અને સરઘસ બંધ થઈ જશે.
આ સાથે જ લાઉડસ્પીકરનો ઉપયોગ કરવા માટે પણ સમય મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી છે, રાત્રે 10.00 વાગ્યાથી સવારે 6.00 વાગ્યાની વચ્ચે લાઉડસ્પીકરનો ઉપયોગ કરી શકાશે નહીં.
મતદાનના દિવસે મતદાન મથકના 100 મીટરના અંતરમાં મત માટે પ્રચાર કરવાની મનાઈ છે. સાથે જ આર્મ્સ એક્ટ 1959 માં વ્યાખ્યાયિત કર્યા મુજબ કોઈપણ પ્રકારના શસ્ત્રો સાથે સજ્જ કોઈપણ વ્યક્તિને મતદાનના દિવસે મતદાન મથકની આસપાસના વિસ્તારમાં હથિયારો લઈ જવાની મંજૂરી નથી.
ઓપિનિયન પોલ અથવા એક્ઝિટ પોલ અંગેના નિયમો
કોઈપણ ઓપિનિયન પોલ અથવા એક્ઝિટ પોલના પરિણામો પ્રિન્ટ, ઈલેક્ટ્રોનિક અથવા અન્ય કોઈપણ માધ્યમો દ્વારા કોઈપણ રીતે પ્રકાશિત, પ્રચાર અથવા પ્રસારિત કરવામાં આવશે નહીં, જે નીચેના સમયગાળા માટે માન્ય રહેશે:
નિર્ધારિત સાથે સમાપ્ત થતા 48 કલાકના સમયગાળા દરમિયાન કલાક અને બહુ-તબક્કાની ચૂંટણીમાં, અને વિવિધ રાજ્યોમાં એક સાથે ચૂંટણીની જાહેરાતના કિસ્સામાં, ચૂંટણીના પ્રથમ તબક્કાના મતદાન માટે નિર્ધારિત સમયગાળાની શરૂઆતથી 48 કલાકની શરૂઆત. મતદાનના સમયગાળા દરમિયાન અને તમામ તબક્કાઓ સુધી તમામ રાજ્યોમાં મતદાન પૂર્ણ થાય ત્યાં સુધી.
લેટેસ્ટ સમાચાર માટે અહી કલિક કરો
યુ-ટ્યુબ ચેનલમાં શોર્ટ્સ જોવા અહીં કલિક કરો
ગુજરાતના મહત્વના સમાચાર માટે અહીં ક્લિક કરો
રોમાંચક સમાચાર માટે અહીં ક્લિક કરો