આ વર્ષે 18 જૂને ખાલિસ્તાન તરફી નેતા હરદીપ સિંહ નિજ્જરની કેનેડાના બ્રિટિશ કોલંબિયાના સરેમાં હત્યા કરવામાં આવી હતી.આ પછી દેશના વડાપ્રધાન જસ્ટિન ટ્રુડોએ સંસદમાં આ હત્યા પાછળ ભારતીય એજન્સીઓનો હાથ હોવાની આશંકા વ્યક્ત કરી હતી.ભારતે આવા તમામ આરોપોને પાયાવિહોણા ગણાવીને ફગાવી દીધા છે અને હત્યા માં કોઈપણ પ્રકારની ભૂમિકા હોવાનો ઈન્કાર કર્યો છે.પરંતુ આ પહેલીવાર નથી જ્યારે કોઈ દેશ પર બીજા દેશમાં ગુપ્તચર ઓપરેશન હાથ ધરવાનો આરોપ લાગ્યો હોય.અને હત્યા કરાવવાનો આરોપ લગાવાયો હોય. અમેરિકા, રશિયા, ઈઝરાયલ, ચીન અને બ્રિટન જેવા દેશો પર આ પહેલા પણ ઘણી વખત આવા આરોપ લગાવવામાં આવ્યા છે ભારત અને પાકિસ્તાને ઘણી વખત એક બીજા પર ગુપ્તચર મિશન હેઠળ વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ કરવાનો આરોપ પણ લગાવ્યો છે.આવા મિશન વિશે વાત કરવી અને ઈઝરાયેલની જાસૂસી સંસ્થા મોસાદનો ઉલ્લેખ કરવો શક્ય નથી. તો ચાલો મોસાદ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા 5 ટોચના મિશન વિશે જાણીએ :
ઓપરેશન ફિનાલે -1
1960 1957માં પશ્ચિમ જર્મન રાજ્ય હેસીના યહૂદી મૂળના જર્મન નાગરિક ફ્રિટ્ઝ બાઉરે ઈઝરાયેલની ગુપ્તચર સંસ્થા મોસાદનો સંપર્ક કર્યો અને તેમને જાણ કરી કે એડોલ્ફ આઈચમેન જીવિત છે અને આર્જેન્ટિનાના ગુપ્ત થાણામાં રહે છે.લેફ્ટનન્ટ કર્નલ એડોલ્ફ આઈચમેન એડોલ્ફ હિટલરની કુખ્યાત રાજ્ય ગુપ્ત પોલીસ ‘ગેસ્ટાપો’માં લાંબા સમય સુધી ‘યહૂદી વિભાગ’ના વડા હતા. તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન ‘ફાઇનલ સોલ્યુશન’ નામનો સૌથી અત્યાચારી ઓપરેશન શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો.આ ઓપરેશન હેઠળ, જર્મની અને આસપાસના દેશોમાં રહેતા હજારો યહૂદી નાગરિકોને તેમના ઘરેથી કોન્સન્ટ્રેશન કેમ્પમાં લઈ જવામાં આવ્યા હતા અને તેમની શ્રેણીબદ્ધ હત્યા કરવામાં આવી હતી. જેને હોલોકોસ્ટ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે,તે 1933 અને 1945 ની વચ્ચે સમગ્ર યુરોપમાં નાઝી જર્મન શાસન અને તેના સાથીઓ દ્વારા આશરે 4 મિલિયન યુરોપીયન યહૂદીઓની સુનિયોજીત રીતે રાજ્ય પ્રાયોજિત સતાવણી અને હત્યા હતી.બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં જર્મનીની હાર પછી,
એડોલ્ફ આઈચમેનને ત્રણ વખત પકડવામાં આવ્યો હતો પરંતુ તે દરેક વખતે ધરપકડમાંથી બચી ગયો હતો. ફ્રિટ્ઝ બૉઅરને આર્જેન્ટિનામાં આઇચમેનના રોકાણના સમાચાર ત્યાં રહેતા એક યહૂદી પાસેથી મળ્યા, જેની પુત્રી અને આઇચમેનના પુત્ર વચ્ચે અફેર ચાલી રહ્યું હતું.જો કે ઈઝરાયેલની જાસૂસી સંસ્થાએ આ માહિતીને શરૂઆતમાં બહુ ગંભીરતાથી લીધી ન હતી, પરંતુ બાદમાં પોતાની રીતે તપાસ કર્યા બાદ તે સાચી હોવાનું જાણવા મળ્યું હતું.આર્જેન્ટિનામાં એકમેનના છુપાયાના સમાચારની પુષ્ટિ થયા પછી, ઇઝરાયેલના મોસાદના વડાએ રફી ખૈતાનને મિશનના કમાન્ડર તરીકે નિયુક્ત કર્યા હતા, જેના હેઠળ એજન્ટો તેને જીવતો પકડીને ઇઝરાયેલ પરત લાવવાનો પ્રયાસ કરશે. મોસાદની ટીમે બ્યુનોસ એરેસમાં એક ઘર ભાડે લીધું હતું, જેને કોડનેમ ‘કેસેલ’ આપવામાં આવ્યું હતું. દરમિયાન,
એવું જાણવા મળ્યું કે આર્જેન્ટિના 20 મેના રોજ તેની સ્વતંત્રતાની 150મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી કરશે.એવું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે ઇઝરાયેલ શિક્ષણ પ્રધાન અબ્બા ઇબ્નના નેતૃત્વમાં એક પ્રતિનિધિમંડળ પણ આર્જેન્ટીના મોકલશે. તેને લઈ જવા માટે ઈઝરાયેલની એરલાઈન્સ એલીએ એક ખાસ વિમાન ‘વ્હિસ્પરિંગ જાયન્ટ’ આપ્યું હતું. ઈઝરાયલના શિક્ષણ મંત્રીને જાણ કર્યા વગર એકમેનનું અપહરણ કરીને તેને આ પ્લેનમાંથી ફેંકી દેવાની યોજના હતી.એકમેન દરરોજ સાંજે 7.40 વાગ્યે બસ નંબર 203 દ્વારા ઘરે પરત ફરતો હતો અને તેના ઘરે પહોંચવા માટે થોડે દૂર ચાલતો હતો. એવું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું કે આ ઓપરેશનમાં બે કાર ભાગ લેશે અને એક કારમાં તેમનું અપહરણ કરવામાં આવશે. એકમેન બસમાંથી ઉતરતાની સાથે જ પકડાઈ ગયો.20 મેની રાત્રે, એકમેન ઇઝરાયેલી એરલાઇન્સના સભ્ય તરીકે પોશાક પહેરાવાયો અને તેના ખિસ્સામાં ઝીવ ઝિક્રોનીના નામે ખોટુ આઈ-કાર્ડ મુકવામાં આવ્યું હતું અને બીજા દિવસે તેનું પ્લેન તેલ અવીવ પહોંચ્યું હતું.આ સમાચાર તેમના ઈઝરાયેલ પહોંચ્યાના બે દિવસ બાદ દુનિયા સમક્ષ મુકવામાં આવ્યા હતા.મહિનાઓ સુધી ચાલેલા ટ્રાયલમાં 15 કેસમાં દોષી સાબિત થયા બાદ તેને મૃત્યુદંડની સજા ફટકારવામાં આવી હતી
ઓપરેશન રોથ ઓફ ગોડ -2
1972નું વર્ષ હતું અને જર્મનીમાં મ્યુનિક ઓલિમ્પિક ગેમ્સ ચાલી રહી હતી.5 સપ્ટેમ્બરની રાત્રે, ઇઝરાયેલી એથ્લેટ મ્યુનિક ઓલિમ્પિક વિલેજમાં તેમના ફ્લેટમાં સૂઈ રહ્યા હતા ત્યારે અચાનક સમગ્ર એપાર્ટમેન્ટ મશીનગનના અવાજોથી ગૂંજી ઉઠ્યું.પેલેસ્ટિનિયન ‘બ્લેક સપ્ટેમ્બર લિબરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન’ ના આઠ લડવૈયાઓ, ખેલાડીઓના પોશાક પહેરીને, એપાર્ટમેન્ટમાં પ્રવેશ્યા અને અંધાધૂંધ ગોળીબાર કર્યો, જેમાં 11 ઈઝરાયેલી ખેલાડીઓ અને એક જર્મન પોલીસકર્મી માર્યા ગયા.આ ઘટનાના માત્ર બે દિવસ પછી, ઇઝરાયેલે બોમ્બમારો કરીને સીરિયા અને લેબનોનમાં PLOના 10 મથકોને નષ્ટ કરી દીધા. ઘણા વર્ષો પછી બહાર પાડવામાં આવેલ ઈઝરાયેલની સંસદીય સમિતિના અહેવાલમાં ઈઝરાયેલે તે સમયે શું કરવાની યોજના બનાવી હતી તેનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.
અહેવાલ મુજબ, “વડાપ્રધાન ગોલ્ડા મીરે ‘કમિટી’ની રચના કરી હતી મોસાદના તત્કાલીન વડા ઝવી ઝમીર કાઉન્ટર ઓપરેશનનો હવાલો સંભાળતા હતા.સિમોન રીવના પુસ્તક ‘વન ડે ઇન સપ્ટેમ્બર’માં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે કેવી રીતે ઇઝરાયલે આ ઓપરેશનની તૈયારીમાં લાંબો સમય પસાર કર્યો, જેથી વિશ્વના કોઈપણ ભાગમાં છુપાયેલા મ્યુનિક હુમલાખોરો શોધી શકાય.ત્યારબાદ, 9 એપ્રિલ, 1973ના રોજ, મોસાદે બેરૂતમાં એક સંયુક્ત ઓપરેશન શરૂ કર્યું, જેમાં ઇઝરાયેલી કમાન્ડો મિસાઇલ બોટ અને પેટ્રોલિંગ બોટમાં ખાલી લેબનીઝ બીચ પર રાત્રે પહોંચ્યા. બીજા દિવસે બપોર સુધીમાં, મોહમ્મદ યુસુફ અથવા અબુ-યુસુફ, ‘બ્લેક સપ્ટેમ્બર લિબરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન’ ચલાવતા ‘ફતહ’ની ગુપ્તચર શાખાના વડા, કમલ અદવાન અને PLOના પ્રવક્તા કમલ નાસર મૃત્યુ પામ્યા હતા. કેટલાક નિષ્ણાતો એવું પણ માને છે કે ઇઝરાયલે આગામી પાંચ વર્ષ સુધી આ ઓપરેશન ચાલુ રાખ્યું.
સિરિયામાં મોસાદની પકડ- 1962-65 – 3
1960 ના દાયકામાં સીરિયા અને ઇઝરાયેલ વચ્ચેના સંબંધો ખાસ કરીને ખરાબ હતા. ઇઝરાયેલની ઉત્તરીય સરહદ પર રહેતા સમુદાયોને ગોલાન હાઇટ્સ પર સીરિયન સેના તરફથી વારંવાર ધમકીઓ મળી રહી હતી, જેણે ઇઝરાયેલમાં ચિન્તા વધારી રહી હતી. સીરિયામાં ઈઝરાયલ વિરુદ્ધ કરવામાં આવી રહેલી ગુપ્તચર રાજકીય અને લશ્કરી યોજનાઓને શોધી કાઢવા અને સાચા સમાચાર મેળવવા માટે સીરિયાની અંદર એક એજન્ટની જરૂર હતી. તેણે એલી કોહેનને આ કામ માટે એક વ્યક્તિ શોધી કાઢીએલી કોહેનનો જન્મ ઇજિપ્તમાં થયો હતો અને તે સીરિયન મૂળના યહૂદીઓનો પુત્ર હતો, જેણે અગાઉ ઇઝરાયેલની ગુપ્તચર સંસ્થામાં નોકરી મેળવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો પરંતુ બંને વખત તેને નકારવામાં આવ્યો હતો. જો કે, 1960 માં, મોસાદે એલી કોહેનને જાસૂસ તરીકે ભરતી કરવાનું નક્કી કર્યું અને તેને સીરિયા જઈને જાસૂસી કરવાની તાલીમ આપવાનું શરૂ કર્યું.
આ પછી, એલી કોહેનને સીરિયન માતાપિતાના ઘરે જન્મેલા સફળ ઉદ્યોગપતિ તરીકે તેની નવી ઓળખ બનાવવા માટે આર્જેન્ટિના મોકલવામાં આવ્યો.ત્યાં તે સીરિયન ઇમિગ્રન્ટ્સના ઘણા સંગઠનો અને જૂથોમાં સામેલ થયો.રાજદ્વારીઓ, રાજકારણીઓ અને વરિષ્ઠ લશ્કરી અધિકારીઓ સાથે મિત્રતા કરવા ઉપરાંત, તેણે એક વ્યક્તિ સાથે પણ મિત્રતા કરી જે પાછળથી સીરિયાના રાષ્ટ્રપતિ બન્યા.1962 માં, બાથ પાર્ટીએ સીરિયામાં સરકાર બનાવી અને કોહેન આ તકની શોધમાં હતા. આર્જેન્ટિનામાં તેના સંપર્કોનો સારો ઉપયોગ કરીને, તે સીરિયામાં રહેતા ઘણા ઉચ્ચ અધિકારીઓનો વિશ્વાસુ બની ગયો.આ તે સમયગાળો હતો જ્યારે, સીરિયન અધિકારીઓને મોંઘી ભેટ અને મોંઘો દારૂ ભેટમાં આપતી વખતે, તેણે તેમની પાસેથી તમામ ગુપ્ત માહિતી એકત્ર કરી અને તેને મોસાદ સુધી પહોંચાડી હતી, એલી કોહેને 1964માં ઈઝરાયેલ સરકારને જાણ કરી હતી કે સીરિયા જોર્ડન નદી પાસે એક મોટી નહેર બનાવીને ઈઝરાયેલનો પાણી પુરવઠો બંધ કરવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે.
મોસાદે આ માહિતી સરકાર સુધી પહોંચાડી અને તરત જ ઇઝરાયેલના વિમાનોએ ભારે પાણીના ડાયવર્ઝન સાધનો અને શિબિરો પર ભારે બોમ્બમારો કરીને યોજનાને નિષ્ફળ બનાવી.એલી કોહેન એ રીતે સીરિયન સરકારમાં પ્રવેશ્યા કે તેઓ એક વખત સીરિયન-ઇઝરાયેલ સરહદનું નિરીક્ષણ કરવા ગયા, ઘણા દિવસો સુધી ઉચ્ચ લશ્કરી અધિકારીઓની બાજુમાં બેઠા. સરહદ સુરક્ષાની સંપૂર્ણ વિગતો અને સૈન્યની વાસ્તવિક સંખ્યા અને તાકાત પછી ગુપ્ત રીતે મોસાદના હાથમાં ઇઝરાયલ પહોંચી.ગુપ્ત માહિતી લીક થવાથી હતાશ થઈને, સીરિયન જાસૂસોએ સાથી સોવિયેત સંઘના અધિકારીઓની મદદ માંગી.1965 માં, એલી કોહેનને સીરિયન અને સોવિયેત સત્તાવાળાઓ દ્વારા ઇઝરાયેલને ગુપ્ત માહિતી મોકલતી વખતે અત્યંત સંવેદનશીલ તપાસ સાધનોનો ઉપયોગ કરીને પકડવામાં આવ્યો હતો. કોહેનને મૃત્યુદંડની સજા ફટકારવામાં આવી હતી અને રાજધાની દમાસ્કસની મધ્યમાં ફાંસી આપવામાં આવી હતી. કોહેનને આજે પણ ઈઝરાયેલમાં દેશભક્તિના હીરો તરીકે યાદ કરવામાં આવે છે
મિશન ઇરાન 4
ઈઝરાયેલ અને ઈરાન વચ્ચેના સંબંધો હંમેશા તણાવપૂર્ણ રહ્યા છે. ખાસ કરીને ઈરાનના પરમાણુ કાર્યક્રમને લઈને બન્ને વચ્ચે ખેચતાણ વધતું રહ્યું, માહોલ ટેન્શન વાળુ રહ્યુ હતુ, પરંતુ 2012માં પ્રકાશિત પુસ્તક ‘મોસાદઃ ધ ગ્રેટેસ્ટ મિશન ઓફ ધ ઈઝરાયલી સિક્રેટ સર્વિસ’માં ઈરાનના પરમાણુ કાર્યક્રમને ‘કન્ટેન્ટ’ કરવાના ઈઝરાયલના ગુપ્તચર પ્રયાસોનો ઉલ્લેખ જ નથી પરંતુ એ પણ બતાવે છે કે કેવી રીતે આ એજન્સીએ જેમ્સ બોન્ડની જેમ વાસ્તવિક જીવનમાં ખતરનાક મિશન કર્યા હતા. આ પુસ્તકના લેખકો, માઈકલ બાર-ઝોહર અને નિસિમ મિશાલના જણાવ્યા અનુસાર, “ઈરાનને પરમાણુ હથિયારો બનાવવાથી રોકવા માટે, ઈઝરાયેલે તેમના સેન્ટ્રીફ્યુજને તોડફોડ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો. આ માટે, મોસાદે ઈસ્ટર્ન યુરોપિયન ફ્રન્ટ કંપનીઓની સ્થાપના કરી, જેણે ઈરાનને કથિત રીતે ખામીયુક્ત ઈન્સ્યુલેશન વેચ્યું. “તેમના સંયુક્ત ઉપયોગને કારણે, ઈરાનના નવા સેન્ટ્રીફ્યુજ નકામા બની ગયા.
“જાન્યુઆરી 2010 માં, ઈરાનના પરમાણુ કાર્યક્રમના સલાહકારની “તેમની કાર પાસે પાર્ક કરેલી મોટરસાઈકલમાં છુપાયેલા વિસ્ફોટક ઉપકરણ દ્વારા હત્યા કરવામાં આવી હતી.”ન્યૂયોર્ક ટાઈમ્સ અખબારમાં પ્રકાશિત એક અહેવાલ અનુસાર, “2011 માં, ઈરાની પરમાણુ પ્રોજેક્ટના વડા તેમની કારમાં ક્યાંક જઈ રહ્યા હતા ત્યારે તેમની પાસેથી પસાર થઈ રહેલા એક મોટરસાઈકલ સવારે કારની પાછળની વિન્ડશિલ્ડ પર એક નાનું ઉપકરણ ફસાઈ ગયું. “થોડી સેકંડ પછી, ઉપકરણમાં વિસ્ફોટ થયો, જેમાં 45 વર્ષીય પરમાણુ વૈજ્ઞાનિકનું મૃત્યુ થયું અને તેની પત્નીને ઈજા થઈ.”થોડા સમય પહેલા, 2021 માં, ઇરાની પરમાણુ સાઇટ પર યુરેનિયમ સંવર્ધન કાર્યક્રમને મોટો આંચકો લાગ્યો હતો જ્યારે એક મોટા વિસ્ફોટને કારણે સાઇટ પરની ઉર્જા ડીવાઈસ બંધ થઈ ગઈ હતી, અને યુરેનિયમને સમૃદ્ધ બનાવવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતા સેન્ટ્રીફ્યુજને પછાડી દીધા હતા.નિષ્ણાતોનો અભિપ્રાય છે કે “પાવર કટ મોસાદનું કામ હતું, તેમ છતાં સંસ્થાએ કોઈ સત્તાવાર જવાબદારી લીધી ન હતી.”
હમાસ થી બદલો– 5
લગભગ એક વર્ષ સુધી ચાલેલી તપાસ બાદ પેલેસ્ટિનિયન સંગઠન ‘હમાસ’એ ઈઝરાયેલની મોસાદ એજન્સી પર ટ્યુનિશિયામાં રહેતા તેના એક કમાન્ડર મુહમ્મદ અલ-ઝવારીની હત્યાનો આરોપ લગાવ્યો હતો. હકીકતમાં, 15 ડિસેમ્બર, 2016 ના રોજ, મુહમ્મદ અલ-ઝવારીને ટ્યુનિશિયાના સ્ફેક્સમાં તેના નિવાસસ્થાન નજીક ચાલતી કારમાંથી ગોળી વાગી હતી. ઝવારી એક વ્યાવસાયિક એરોનોટિકલ એન્જિનિયર હતો જેણે હમાસ અને હિઝબુલ્લાહ માટે વિવિધ પ્રકારના ડ્રોન ડિઝાઇન અને બનાવ્યા હતા.કેટલાક અપ્રમાણિત અહેવાલો અનુસાર, તેણે એક માનવરહિત નૌકા જહાજ પણ ડિઝાઇન કર્યું હતું જે પાણીની અંદરથી અન્ય જહાજો પર હુમલો કરી શકે છે.હત્યારાઓને ઓળખવા માટે કોઈ નક્કર પુરાવા મળી શક્યા નથી અને જે મળ્યું તે મોબાઇલ ફોનનું સિમ અને ભાડે લીધેલી કાર હતી જે ત્રીજા વ્યક્તિના નામે નોંધાયેલી હતી.હમાસના ઉચ્ચ-તકનીકી શસ્ત્ર નિષ્ણાતોની હત્યા અગાઉની કામગીરી કરતાં અલગ હોવાનું કહેવાય છે કારણ કે મોસાદે માત્ર હુમલાખોરોને જ નહીં પરંતુ તેમની પાછળની સહાયક પ્રણાલીને પણ નિશાન બનાવવાની શરૂઆત કરી હતી.
